Ülkemiz doğal, tarihi ve kültürel varlıklar açısından son derece zengin. Bu zenginliğin önemli bir kısmını ise, dini yapılar oluşturuyor. Medeniyetler ve kültürler beşiği olan ülkemiz coğrafyasında tarihi ve dini değeri yüksek pek çok eser yer alıyor. Bu önemli yapılardan biri de İşhan Kilisesi ya da diğer bir deyimle İşhan Manastırı. Artvin şehrimizde, Yusufeli ilçesinin İşhan köyünde yer alan İşhan Manastırından günümüze bir kilise ve bir şapel kaldığı için, burası İşhan Kilisesi olarak biliniyor.
İşhan Kilisesi, Oltu güzergahı üzerinde, Artvin Erzurum devlet karayolunda, 92. Kilometreden kuzeye giden yol üzerinde bulunuyor. 951 senesinden kalma bir el yazmasının verdiği bilgiye göre, İşhan Kilisesi zamanın kralının desteği ve maddi harcaması ile yapılmış. Zamanın Gürcü kralı tarafından yapımı başlatılan Kilise 1027 senesinde Bagrat’lı kral tarafından tamamlanmış.
İşhan Kilisesinin adının yer aldığı ilk el yazması Gürcü dilinde yazılmış. İşhan Kilisesi Arap akınları sırasında tahrip olmuş ve kendi halline bırakılmış. Dokuzuncu yüzyılda kilise yerel egemenler tarafından yeniden onarılmış, hatta büyük değişikliğe uğrayarak kilisenin yerine bir manastır inşa edilmiş. İşhan Kilisesinin bugün de içinde, güney duvarında beş ayrı Gürcü dilinde kitabe bulunuyor. Bu kitabelerde kilisenin macerasına dair önemli anlatım ve ipuçları yer alıyor. Sanat tarihçileri ve araştırmacılar bu kitabelerden yararlanarak kilise hakkında çalışabiliyor.
Araştırmacıların bildirdiğine göre kilisenin batı, kuzey ve güney kısımlarında ki yapılar 12. ve 14. yüz yıllarda eklenmiş. İşhan kilisesi, manastır kimliği ile Çoruh havzasında yer alan beş piskoposluk merkezinden biri olduğu için de özel bir önem taşıyor.
Piskoposluk merkezi kimliği 17. Yüzyıla kadar devam etmiş. 19. Yüzyıla gelindiğin de Osmanlı ile Rus savaşı esnasında ise, Osmanlı’nın kışlası vazifesini görmüş. 1983 yılına kadar ise, kilisede bulunan batı haç tarafı cami olarak işlev görmüş ve kullanımda olmuş. 1987 yılından itibaren ise yapı Kültür Bakanlığının koruması altına girerek korunması gereken eserlerimizden biri olarak tescil edilmiş.
İşhan Kilisesi, haç plan tipinde bir mimariye sahip. Orta mekan kare planlı. Tavanı kubbe ile örtülü ve muhteşem kubbesi, her biri yaklaşık olarak iki metre çapında bulunan dört adet serbest taşıyıcı üzerinde yer alıyor. Merkezde yer alan mekan dört bir yöne doğru haç kolları ile uzanarak genişlemiş. İşhan Kilisesinin apsisi, sekiz sütunlu ve sütunlar kemerlerle bağlanıyor. İkinci kattaki odaların ise inziva için keşişler tarafından kullanıldığı tahmin ediliyor. Yolu düşen kültür meraklıları İşhan Kilisesini mutlaka görmeli.
0 Comments