Nijerya bir zamanlar bağlı olduğu İngiltere’nin dört katına varan yüzölçümüyle, kıtadaki bütün ülkeleri geride bırakan büyük nüfusuyla ve devasa petrol gelirleriyle Afrika’nın en önemli ülkelerinden biridir. Öte yandan, dünyada yolsuzluğun en yaygın olduğu ülkeler arasındadır ve ana kabile topluluklarını karşı karşıya getiren gerginliklerin kopma noktasına yakın olduğu bir yerdir.
Bu gerginlikler bölge açısından yeni bir durum değildir. Bölgesel ve etnik çatışmaların geçmişi Nijerya’nın antik kent-devletleri dönemine kadar iner. Yoruba halkının yaşamlarının odağında Ife kenti yer alırken, kuzeyde Hausa krallığı egemendi. Batıda eski hükümdarların tunç portreleriyle ünlü Benin krallığı vardı. Güneydoğuda ise bir dizi İbo topluluğu yaşamaktaydı. Bütün bu halkları tek bir devlet çatısı altında toplama çabaları hep sorunlu oldu.
Bağımsızlığın kazanıldığı 1960’tan sonra, seçilmiş hükümetlerin başta kaldığı on yıllık dönem dışında, askeri diktatörlükler birbirini izledi. Ülkeden ayrılmaya çalışan İboların 1967’de kurduğu Biafra adlı bağımsız devlet, binlerce kişinin yaşamını yitirdiği acımasız bir iç savaşın ardından 1970’te yıkıldı. Yeni bir anayasanın kabul edildiği 1999’dan sonra, 2003’te yapılan seçimlerle sivil yönetime geçildi.
Yüzey Şekilleri ve Toprak Kullanımı: Nijerya’nın Gine Körfezi’ne bakan kıyı şeridi uzun kumsallardan ve ırmakların denize döküldüğü kesimleri çevreleyen mangrov bataklıklarından oluşur. Nijer Irmağının ağzı, binlerce su yatağı ve lagünle örülmüş çok büyük bir delta şeklindedir; Harcourt limanı ana kanallardan birinin kıyısındadır. Irmağın doğuda Kamerun’dan gelen Benue (Benoue) ve kuzeybatıda Benin’den gelen Nijer kolları ülkenin orta kesiminde birleşir. Bu iki büyük ırmakta teknelerle yük ve insan taşınır. Kıyı şeridindeki ve ırmak vadilerindeki yüksek yağış yam, manyok, mısır ve sebze, ayrıca ırmakların taşkın alanlarında pirinç yetiştirilmesine olanak verir.
nijeryaKuzeydeki yağmur ormanları kuşağında tepeler gittikçe yükselerek yerini orta kesimdeki yarı kurak sayan platosuna bırakır; daha ötede Share Tepesi’nde 1 780 m’ye ulaşan Jos Platosu yer alır. Benue Irmağı’nın yukarı çığırında yüzey yapısı Adamaoua Masifi’nin ağaçlıklı yamaçlarına ve Kamerun platolarına doğru yükselir. Bu bölgede kakao, kauçuk, sertodunlu kereste ve palmiye yağı gibi ürünler elde edilir. Jos Platosu’nun kuzeyinde sayan örtüsü birçok yerde bozularak Sahel çalılıklarına bürünür ve hayvan sürülerinin barınmasını güçleştirir. Çad Gölü çevresinin tipik bitki örtüsü kuraklığa dayanıklı akasya ve palmiyedir.
Nijer ve Benue ırmak sistemleri ülke topraklarının yüzde 60’ını sular. Tarla için ağaç kesimiyle önemli ölçüde azalmış olan yağmur ormanları hâlâ maun ve iriko gibi değerli keresteler sağlar. Yabani hayvanlar arasında fil. şempanze ve kırmızı ırmak domuzu sayılabilir.
Halk ve Kültür: Nijerya’da Yoruba, Fulani, Hausa ve İbo halkları dışında daha küçük 245 etnik topluluk daha yaşar. Bunlar sadece etnik köken, dil ve bölgesel lehçe temelinde ayrılmaz; önemli bir dinsel bölünme de vardır. Ülkenin Hausa ve Fulani ağırlıklı kuzey kesimi büyük ölçüde Müslüman, güney kesimi ise yerli Afrika inançlarına bağlı küçük kesim dışında çoğunlukla Hıristiyan’dır. Kuzeyde İslami köktenciler ile misyoner Hıristiyanlar arasındaki çatışmalar kimi zaman toplu şiddet olaylarına yol açar. Yaygın Hıristiyanlaştırma girişimlerine karşın, güneyde İslam etkisinin gittikçe arttığını gösteren belirtiler vardır.
İşgücünün yüzde 70’inin tarımda çalışmasına ve kırsal kesimde birçok kişinin geçimlik çiftçilikle uğraşmasına karşın, Nijerya’da kentsel yaşam yüzyıllara varan bir geçmişe dayanır. Bu durum kıtanın büyük bir bölümüyle tezat oluşturur. Avrupalı sömürgecilerin bölgeye sızmasından çok önce, Benin, Kano, Ibadan ve Ife gibi yerler oldukça büyük nüfusa sahip idari ve ticari merkezlerdi. Batı Afrika’nın diğer kesimlerinde olduğu gibi, Nijerya’nın Müslüman olmayan kültürlerinde kadınlar ticari hayatta önemli bir rol oynar.
Ekonomi ve Kaynaklar: Nijerya doğal kaynaklar bakımından zengindir. Ekonominin temelini oluşturan bu kaynaklar arasında kalay, kolumbit, demir cevheri, kömür, kireçtaşı, kurşun, çinko ve doğalgaz sayılabilir. Ama en önemli kaynak petroldür. OPEC ülkeleri arasında dördüncü sırayı alan Nijerya’da petrol kamu gelirlerinin yüzde 80’ini ve ihracat gelirlerinin yüzde 90’ını sağlar. Birçok çevreye göre bu durum, tek ürüne aşırı bağımlılığı getirmiştir. Petrol ayrıca siyasal elit tabaka için de sınırsız bir servet kaynağıdır.
Tarımsal üretimdeki büyüme nüfus artışının gerisinde kaldığı için, Nijerya günümüzde gıda ithal eden bir ülkedir. Ekonomide kronik enflasyona ve para biriminin değerinde sürekli düşüşe yol açan temel dengesizlikler vardır. Yatırımcılar siyasal istikrarsızlıktan ve devletin üst kademelerindeki yolsuzluklardan bezmiş durumdadır. İç ve dış borç yükünün ağırlığı, ödeme kolaylığı konusunda IMF’yle bir anlaşmayı varmayı önlemektedir.
0 Comments