Hinduizm’in ana kutsal dili olan Sanskritçe aynı zamanda Budizm, Hinduizm ve Jainizm’in filozofik dilidir. Hint-Avrupa dil ailesindeki Hint-İran grubunda bulunan Eski Hint-Aryan dillerinin standartlaşmış bir lehçesidir.
Hindistan’daki Uttarakhand eyaletinin resmi dili olan Sanskritçenin dünya üzerinde yaklaşık 15 bin konuşuru vardır. Sanskritçe edebiyatı şiir ve dramanın yanında bilimsel, teknik, filozofik ve dini metinlerini de içine alan çok zengin bir geleneği kapsar. Sanskritçe halen Hindu dini ayinlerinde ve Budist uygulamalarında ilahilerde ve dini şarkılarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Konuşma dilinde ise bazı kasabalarda ve geleneksel enstitülerde Sanskritçenin yaygınlaştırılması ve canlandırılması için çalışmalar yapılmaktadır.
Sanskritçe genel olarak Vedik ve Klasik olarak ikiye ayrılabilir. Panini’ye göre Sanskritçe eski Vedik formundan türemiştir. Fonetik açıdan farklılık göstermeseler de gramer bakımından değişik olan bu iki tür sonunda birleşmiştir.
Günümüzde Sanskrit dili edebiyatta, müzikte, kitle iletişim araçlarında ve dini ayinlerde kullanılmaya devam edilmektedir. Örneğin, Hindistan’ın 1947’de bağımsızlığını ilan etmesinden itibaren 3 binden fazla Sanskritçe eser yazılmış, dil pop şarkılarda kullanılmış ve televizyonda Sanskritçe haberler sunulmuştur.
Sanskritçe sözel bir toplumda türemiş ve böyle bir edebiyatla büyümüştür. Sanskritçe Prakrit’e dönüşene kadar Hindistan’da bir yazılı sistem olmadığı için Sanskritçenin de kendine ait yerli bir alfabesi yoktur. Bu yüzden Sanskrit metinlerin üretiminde Güney Asya’daki hemen hemen bütün yazı sistemleri kullanılmıştır. Brahmi, Kharoṣṭhī, Gupta, Śāradā, Devanagari, Bengalce ve Odia alfabeleri Sanskritçenin yazımında kullanılan alfabelerden bazılarıdır. 18. yüzyıldan sonra Latin alfabesi kullanılarak çevrilen Sanskritçe 19. yüzyılda Avrupalı alimler tarafından Devanagari alfabesi kullanarak çevrilmiştir. Fakat son olarak çevirme işlemi için tekrar Latin alfabesine geçilmiştir. Modern Sanskritçede ise 15 ünlü ve 37 ünsüzden oluşan 52 harf vardır.
Sanskritçe hem çekimli hem de eklemeli bir dildir. Bu yüzden bu dilde birçok dilden kelimeyi birbirlerine defalarca ekleyip yeni anlamlar türetmeniz mümkündür. Ayrıca Sanskrit isimler 3 gramatik cinse, 3 sayı biçimine ve ismin 8 haline göre çekimlenebilirler. Fiiller ise 10 sınıfa ayrılır ve 8 değişik zamana göre çekimlenebilirler. Sanskritçede kelime sıralaması serbesttir fakat Vedik metinlerde olduğu gibi özne-nesne-yüklem sıralaması kullanılır.
0 Comments